Senbei, những chiếc bánh gạo giòn tan nổi tiếng của Nhật Bản mà chúng ta đều biết, thực ra bắt nguồn từ hàng thế kỷ nấu ăn truyền thống của Nhật. Ngày xưa, người ta bắt đầu làm ra nhiều loại đồ ăn vặt từ gạo không chỉ vì chúng tốt cho sức khỏe mà còn vì chúng mang ý nghĩa đặc biệt trong văn hóa. Những món ăn này dần trở thành thực phẩm phổ biến tại các ngôi chùa và lễ hội. Nhìn lại các tài liệu cổ, có thể thấy rõ tầm quan trọng của senbei trong đời sống người Nhật. Những chiếc bánh giòn được đặt trên bàn thờ trong các nghi lễ, tượng trưng cho lời chúc may mắn và lòng biết ơn đối với các vị thần. Một số gia đình hiện nay vẫn duy trì truyền thống này khi tổ chức các ngày lễ nhất định.
Việc làm bánh quy senbei theo cách truyền thống đòi hỏi những phương pháp cẩn thận được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác trong gia đình, với sự chú trọng đặc biệt đến việc tìm nguồn gạo chất lượng tốt trồng gần đó. Những phương pháp truyền thống này đã giữ nguyên hương vị thật sự của món ăn đồng thời bảo tồn những giá trị lịch sử sâu sắc vốn làm nên ý nghĩa của loại bánh này. Thông thường, chúng được nướng trên than nóng, bằng cách nướng hoặc áp chảo cho đến khi giòn. Một số mẻ được phết thêm một chút nước tương trộn với rượu mirin ngọt để tăng hương vị, trong khi những mẻ khác lại được bọc bên ngoài bằng những tấm rong biển. Điều mà nhiều người có thể chưa nhận ra là việc chế biến senbei không chỉ đơn thuần là làm thức ăn. Thực tế, nó mang một ý nghĩa sâu sắc hơn về mặt văn hóa, góp phần duy trì những truyền thống đã tồn tại qua hàng thế kỷ.
Thực ra, senbei có nguồn gốc từ các món ăn vặt làm từ gạo nếp ngọt của Trung Quốc thời nhà Đường. Những món ăn này đã du nhập vào Nhật Bản trong giai đoạn đó, có lẽ ban đầu là một thứ đặc sản dành cho những người giàu có thưởng thức. Theo thời gian, các thợ làm bánh Nhật Bản bắt đầu điều chỉnh lại công thức ban đầu, thêm vào các nguyên liệu và hương vị phù hợp hơn với khẩu vị địa phương. Họ thử nghiệm với nhiều loại gia vị và kết cấu khác nhau cho đến khi cuối cùng tạo ra những chiếc bánh gạo giòn mà ngày nay chúng ta biết đến như senbei. Thứ khởi đầu là một món ăn xa xỉ được nhập khẩu đã trải qua nhiều thế hệ đổi mới ẩm thực để trở thành một món ăn vặt phổ biến khắp Nhật Bản.
Bánh quy Senbei thực sự trở nên phổ biến trong thời kỳ Edo, chủ yếu nhờ vào những nơi như Sōkajuku đã lan truyền hương vị nước tương mặn nổi tiếng của họ khắp Nhật Bản. Kỷ nguyên này cũng chứng kiến sự xuất hiện của nhiều biến thể địa phương đối với senbei, khi các khu vực khác nhau bắt đầu thử nghiệm với nguyên liệu và kỹ thuật đặc trưng của địa phương, đồng thời trao đổi ý tưởng với các vùng lân cận. Nhiều chuyên gia ẩm thực chỉ ra rằng senbei dần chuyển từ món ăn đặc biệt dùng trong những dịp quan trọng thành một loại đồ ăn vặt thông thường mà người dân tiêu thụ hàng ngày, từ đó ăn sâu vào đời sống Nhật Bản. Nhìn lại các tài liệu và hiện vật cổ cho thấy rõ ràng cách những chiếc bánh quy này đã tiến hóa từ sản phẩm nhập khẩu trở thành món ăn yêu thích trên toàn quốc theo thời gian. Khả năng thích nghi và hòa hợp vào nhiều khía cạnh khác nhau của ẩm thực Nhật Bản nói lên rất nhiều điều về lý do tại sao chúng vẫn giữ được sức hút trong nhiều thế kỷ.
Điều gì làm cho tỉnh Niigata nổi bật trong sản xuất senbei? Một phần lớn là nhờ vào những món quà thiên nhiên ban tặng. Khu vực này sở hữu đất đai vô cùng màu mỡ do hoạt động núi lửa và nhận được lượng mưa dồi dào quanh năm, cả hai yếu tố này đều tạo điều kiện thuận lợi để trồng ra loại gạo chất lượng cao. Những ưu đãi tự nhiên này lý giải vì sao Niigata có thể sản xuất một trong những loại gạo ngon nhất Nhật Bản, với sản lượng thu hoạch vượt xa hầu hết các vùng khác. Nông dân địa phương đã canh tác mảnh đất này qua nhiều thế hệ, và chuyên môn của họ kết hợp với môi trường độc đáo của vùng tạo nên loại gạo khi chế biến thành những chiếc bánh gạo giòn rụm mà ai cũng yêu thích thì có vị ngon vượt trội. Cũng không có gì ngạc nhiên khi mỗi khi nhắc đến senbei chất lượng cao, người ta luôn nghĩ ngay đến Niigata đầu tiên.
Tại Niigata, các nông dân đã lâu nay thực hành những phương pháp giữ cho đất đai màu mỡ trong khi dựa vào những gì trồng được tại địa phương. Gạo không chỉ đơn thuần là thực phẩm người dân nơi đây ăn hàng ngày; nó đã trở thành một phần của đời sống thường nhật và xuất hiện ở khắp mọi nơi, từ lễ hội thu hoạch đến các nghi thức đám cưới. Khi nói đến việc làm những chiếc bánh quy senbei nổi tiếng, mối liên hệ sâu sắc với gạo thực sự rất quan trọng. Các thợ làm bánh địa phương chăm chút đặc biệt cho công thức của họ, thường truyền lại kỹ thuật qua nhiều thế hệ. Mỗi mẻ bánh đều mang theo dấu ấn của những truyền thống có tuổi đời hàng thế kỷ, với từng miếng cắn nhỏ kể lên câu chuyện về vai trò của gạo trong việc định hình cả ẩm thực lẫn bản sắc cộng đồng trên khắp khu vực.
Senbei Okoku, được biết đến với tên gọi Vương quốc Bánh Quy gạo, mang đến cho cả khách du lịch và người dân địa phương một trải nghiệm thực sự đặc biệt ngay gần sân bay Niigata. Điều làm nên sự khác biệt ở đây là cách nó kết hợp văn hóa truyền thống Nhật Bản với những hoạt động vui nhộn mang tính tương tác mà mọi người thực sự thích tham gia. Khi đến thăm, du khách sẽ được tự tay làm những chiếc bánh quy gạo senbei theo cách thức cổ truyền, nướng chúng trên ngọn lửa hở giống như cách mà người xưa đã làm qua nhiều thế hệ. Phần thú vị nhất? Du khách có thể thử nghiệm với vô số hương vị địa phương và tạo ra các kết hợp tùy chỉnh bằng cách sử dụng các loại nước chấm khác nhau. Một số người rời đi với những chiếc bánh mằn mặn đơn giản, trong khi những người khác lại sáng tạo mạnh mẽ khi kết hợp wasabi, xì dầu, hoặc thậm chí các lựa chọn ngọt như mật ong tỏi. Đây không chỉ đơn thuần là việc làm đồ ăn vặt, mà còn là cơ hội để trải nghiệm trực tiếp một phần di sản ẩm thực Nhật Bản.
Khách tham quan thường nói về việc được trực tiếp tham gia các hoạt động này đã làm sống dậy văn hóa ẩm thực Nhật Bản như thế nào. Khi mọi người thực sự tham gia nướng gạo để làm senbei, họ mới bắt đầu nhận ra mức độ kỹ năng cần thiết để tạo nên những chiếc bánh quy nhỏ này. Toàn bộ trải nghiệm không chỉ mang tính học hỏi mà còn rất thú vị. Có một điều đặc biệt khi cắn vào món ăn giòn rụm này sau khi tự tay góp phần chế biến nó, gần như là đang nếm thử ngay trên đầu lưỡi tinh thần hiếu khách của Nhật Bản.
Nước tương và những chiếc bánh gạo được bọc trong rong biển gọi là senbei thực sự thể hiện điều làm nên sự đặc biệt của ẩm thực Nhật Bản. Những chiếc bánh gạo này có hương vị umami tuyệt vời từ nước tương được quét lên trước khi nướng đến độ giòn. Được bọc trong nori, vốn về cơ bản là tảo biển khô, chúng mang theo chút hương vị biển nhẹ nhàng, góp phần làm tăng thêm độ phong phú tổng thể. Những hương vị này cũng không phải mới mẻ—chúng đã là một phần của ẩm thực Nhật Bản từ lâu đời, bắt nguồn từ xa xưa trong lịch sử. Khi thưởng thức, senbei mang lại độ giòn tuyệt vời kết hợp với hương thơm đậm đà sâu sắc, vì vậy chúng rất phù hợp dùng cùng trà xanh hoặc thậm chí cả rượu sake. Người ta thường ăn vặt chúng cùng với các món như đậu Hà Lan khô hoặc các loại đậu ngọt sấy khô, bởi những món ăn nhỏ này rất hợp với độ giòn mặn của senbei.
Vài năm trở lại đây, các loại senbei với hương vị mới lạ liên tục xuất hiện trên kệ hàng tại các cửa hàng khắp Nhật Bản. Phô mai, sốt salad, thậm chí cả phiên bản ngọt giờ đây được bày bán cạnh các lựa chọn truyền thống trong các siêu thị. Những người muốn tìm kiếm điều gì đó khác biệt từ món ăn vặt của mình đang đổ xô về những sự kết hợp táo bạo này. Thị trường đang thay đổi nhanh chóng khi các nhà sản xuất cố gắng đáp ứng nhu cầu của khách hàng trong thời điểm hiện tại. Các thương hiệu lớn trong ngành liên tục cho ra mắt những hương vị thử nghiệm nhắm đến giới trẻ, nhưng vẫn dựa trên các kỹ thuật làm senbei đã tồn tại từ lâu đời. Một số nhãn hàng bắt đầu thêm vào những nguyên liệu bất ngờ như wasabi hay cà ri Ấn Độ vào bánh gạo giòn của họ, nhằm thu hút sự chú ý từ cả người dân địa phương lẫn du khách. Dòng sản phẩm sáng tạo không ngừng này tiếp tục làm thay đổi cách chúng ta nhìn nhận về các loại bánh gạo giòn, mang đến cho những người yêu thích đồ ăn vặt vô vàn lựa chọn hấp dẫn để thưởng thức mỗi tuần.
Sự khác biệt giữa bánh gạo chiên và bánh gạo nướng nằm ở cách chế biến, và điều này tạo nên sự khác biệt hoàn toàn về hương vị và cảm giác khi ăn. Bánh senbei chiên có được hương vị đậm đà, phong phú và độ giòn hấp dẫn nhờ được chiên trong dầu nóng. Phiên bản nướng thường nhẹ hơn khi thưởng thức, không quá gắt gỏng, vì vậy ngày càng nhiều người khi chọn đồ ăn vặt lại ưu tiên loại này. Một số người khẳng định chiên là cách tốt nhất để làm nổi bật những hương vị mạnh mẽ, nhưng cũng có người không chịu được vị béo ngậy còn sót lại và thích phương pháp tinh tế hơn là nướng. Khi ngày càng nhiều người quan tâm đến chế độ ăn uống của mình, các nhà sản xuất đã bắt đầu cung cấp thêm nhiều lựa chọn nướng. Tuy nhiên, cuối cùng thì việc chọn bánh chiên hay nướng vẫn phụ thuộc vào khẩu vị cá nhân. Cả hai loại đều có những người hâm mộ riêng, những người cho rằng chúng ngon theo những cách khác nhau, giống như việc một số người thích đậu phộng muối trong khi những người khác lại chọn đậu phộng rang không gia vị.
Tại Senbei Okoku, việc làm những chiếc bánh gạo này mang cảm giác như quay ngược thời gian nhưng vẫn giữ được nét riêng biệt. Đầu tiên là công đoạn trộn bột, sử dụng uruchimai hoặc gạo nếp, sau đó ép thành những hình tròn quen thuộc mà ai cũng biết. Điều thực sự làm nên sự khác biệt ở nơi này là phương pháp cổ điển họ vẫn duy trì—dùng bếp than và những cây cọ truyền thống để nướng từng mẻ. Để có được độ giòn hoàn hảo đòi hỏi kinh nghiệm: phải biết nhiệt độ bếp nóng vừa đủ và thời điểm lấy bánh ra trước khi bị cháy. Hỏi bất kỳ khách quen nào, họ sẽ cho bạn biết bí quyết nằm ở sự cân bằng giữa hỗn hợp xì dầu và mirin ngọt được quét lên từng chiếc bánh. Có điều gì thật thú vị khi cảm nhận được sự thay đổi kết cấu dưới đầu ngón tay khi bánh chín. Hơn cả những món ăn vặt, mỗi chiếc senbei đều chứa đựng kiến thức qua nhiều thế hệ, nhắc nhở mọi người ghé thăm rằng việc bảo tồn các truyền thống ẩm thực quan trọng đến thế nào trong thế giới hiện đại hối hả ngày nay.
Bên cạnh các phương pháp thủ công, phần lớn bánh senbei ngày nay được sản xuất trong các nhà máy trang bị đầy đủ các loại máy móc có thể cho ra hàng loạt những mẻ bánh theo công thức truyền thống với quy mô lớn. Hãy hình dung những chiếc máy trộn khổng lồ nhào bột gạo và nước, tiếp đến là những băng chuyền chứa đầy vỉ nướng, cùng lúc nướng hàng trăm chiếc bánh quy. Chắc chắn rằng những công nghệ này mang lại kết quả đồng đều và giúp quá trình sản xuất vận hành trơn tru, nhưng luôn tồn tại một câu hỏi khó tránh khỏi: liệu linh hồn của những chiếc senbei làm thủ công có đang bị đánh mất đâu đó dọc đường? Các nhà bán lẻ hiểu rõ điều này, vì khách hàng vẫn khao khát hương vị xưa cũ dù họ cũng muốn sự tiện lợi. Nghiên cứu thị trường cho thấy senbei chiếm khoảng 30% doanh số thực phẩm ăn vặt tại Nhật Bản, điều đó cho thấy người dân có mối liên hệ sâu sắc với những món ăn vặt mặn nhỏ bé này. Các chủ nhà máy đang đi trên dây giữa việc giữ giá thành thấp và tốc độ sản xuất nhanh, đồng thời phải cố gắng duy trì những yếu tố làm nên bản sắc văn hóa của senbei. Dù sao thì, chẳng ai muốn ăn một thứ gì đó mà mùi vị giống như được tạo ra từ một bảng tính cả.
Ở Nhật Bản, việc kết hợp senbei với trà và rượu sake từ lâu đã trở thành một phong tục được trân trọng, mang lại sự hòa quyện giữa các hương vị theo cách rất hài hòa. Độ giòn và vị mặn của senbei kết hợp một cách bất ngờ nhưng tuyệt vời với vị đắng nhẹ của trà xanh, làm cho mỗi miếng ăn trở nên hấp dẫn hơn miếng trước. Những người yêu thích rượu sake biết rằng một số loại senbei thực sự làm tăng thêm hương vị phong phú cho thức uống yêu thích của họ nhờ vào vị umami mặn đặc trưng. Một số người khá cầu kỳ trong việc lựa chọn từng loại senbei cụ thể để dùng kèm với đồ uống của mình. Những loại senbei bọc rong biển thường phù hợp rất tốt với các loại sake có hương vị mạnh, trong khi những phiên bản nhẹ hơn, không gia vị đậm lại thích hợp hơn khi dùng cùng trà xanh tinh tế. Khi các gia đình quây quần trong các lễ hội hay sự kiện quan trọng, việc phục vụ senbei không còn đơn thuần là về thức ăn nữa. Nó trở thành một phần thể hiện sự tôn trọng và quan tâm đến khách mời, một điều ăn sâu vào truyền thống hiếu khách của người Nhật. Một món ăn vặt đơn giản ban đầu cuối cùng lại trở thành yếu tố trung tâm trong nhiều tương tác xã hội, nơi mọi người kết nối qua những bữa ăn chung và những câu chuyện sẻ chia.
Senbei thực sự đang trở nên phổ biến trên toàn thế giới, thu hút người hâm mộ ở nhiều nơi ngoài Nhật Bản. Những người từ Tokyo đến Paris và New York đều đang mê mẩn những chiếc bánh gạo giòn này vì chúng mang đến điều gì đó khác biệt so với các món ăn vặt thông thường. Điều gì làm nên sự đặc biệt của senbei? Các công ty đã khéo léo định vị chúng không chỉ đơn thuần là thực phẩm mà còn là những mảnh ghép văn hóa Nhật Bản. Họ kể những câu chuyện về cách những chiếc bánh này được làm qua nhiều thế hệ, thể hiện kỹ nghệ tinh xảo của mình để thu hút khách hàng tò mò khắp nơi. Lấy ví dụ Kappa Ebisen – một thương hiệu đã thành công ở thị trường nước ngoài. Họ đã đưa được những chiếc bánh gạo chiên nổi tiếng của mình đến các thị trường mới mà vẫn giữ được bản sắc Nhật Bản đích thực. Bí quyết của họ? Những kết hợp hương vị sáng tạo được gói trong bao bì vẫn mang cảm giác truyền thống nhưng lại hấp dẫn khẩu vị hiện đại. Cách mà senbei liên tục chinh phục được người tiêu dùng ở nhiều nền văn hóa cho thấy rằng những chiếc bánh nhỏ bé này quả thật có điều gì đó vượt thời gian.
Tin Tức Nổi Bật
EN
